Studentenreis naar Lubumbashi, RDC, editie 2009-2010
Om studenten van de VUB de mogelijkheid te geven om de concrete, dagdagelijkse realiteit van een land in het ‘Zuiden’ te zien, te ruiken, te horen, te voelen, kortom te ervaren met alle zintuigen organiseert UCOS een studentenreis naar Lubumbashi. Ter plekke werken de studenten samen met studenten van de universiteit van Lubumbashi. Deze reis wordt omkaderd door een voor- en natraject. Alle info over dit project vind je via www.studentzoekwereld.be.
Op deze blog vind je een weergave van de avonturen van de 12 studenten die geselecteerd zijn.
Een rode valies staat klaar aan de deur. Hij kijkt rondom zich en bibbert nog eens bij de gedachte aan wat komen zal. Een koude, 16 uur durende vliegtuigrit in de bagageplaats. Het is een korte pijn, die gered wordt door de verwachte 30 graden in Congo.
Ouders, broers, zussen, vrienden en de eigenaar praten wat onwennig over de reis. Vragen vliegen langs alle kanten en zijn baasje doet goed zijn best om gepaste antwoorden te geven. Toch blijft het wat vaag. Ontwikkelingssamenwerking, NGO's, uitwisseling, projecten, culturele verschillen, Noord en Zuid, ... 'Waarom ging ze nu gewoon geen huis bouwen gedurende een maand?' denkt de koffer bij zichzelf. Maar toch spreekt deze onzekerheid hem moed in.
Hij droomt weg en kijkt naar de zaken binnenin hem. Kleren voor een reis naar een land vol kleur, muziek, smaken en gelach. Schoenen voor nieuwe avonturen en landschappen. Een map vol kennis over een voortraject om te leren en te groeien. Een logboek voor reflecties, gedachten, moeilijke als gelukkige momenten en een tijd om even alleen te zijn. Medicijnen, sprays, pillen en veel meer. ("Is ze wel goed wijs, dat meisje?")
En, hoewel hij prop vol tot de 23 kilo zit met spullen van België, is de rode valies ervan overtuigt dat hij terugkomt met véélméér dan enkel dit. Er blijft immers een klein plaatsje vrij om een heel groot deel van de reis weer mee te nemen naar België.
Alweer een week verder. Een week die in het teken stond van afspraak na afspraak. Met NGO’s, personaliteiten in en rond de UNILU, ‘fonctionnaires’ bij de Provinciale Assemblée, ‘conseillers’ van het gouvernoraat, marketingdirecteurs van de Brasserie Simba, mensen van het Belgische consulaat, ... Bij de officiële instanties is dit altijd wat complexer dan bij de rest. De Congolese voorliefde voor alles wat naar protocol ruikt maakt vooral: veel tijd besteden aan wachten, officiële brieven/aanvragen schrijven, afspraken verschuiven op de laatste minuut,... Efficiënt is anders, maar het belangrijkste is dat uiteindelijk alles wel geregeld geraakt. Met opnieuw dank aan Dhanis en Kawele, mijn gidsen in de protocollaire doolhoven die Lubumashi rijk is.
Zoals ik al schreef, zat er van de week ook een afspraak op het consulaat bij. Verleden jaar was dat nog gesloten als gevolg van een diplomatiek inciDent tussen Kabila en De Gucht (quoi de neuf). Het is heropend net op de dag dat ik voor mijn vorige missie in september toekwam in Lubumbashi. Het feit dat we kunnen rekenen op de ondersteuning van het consulaat is wel een geruststelling. Ik onmoette er, net zoals in september, Dhr Heuts, attaché van de ontwikkelingssamenwerking. Hij is enthousiast over ons project en biedt aan om een receptie te organiseren voor de twee groepen studenten én voor leerlingen van de Belgische School. Daar kan ik natuurlijk niet neen op zeggen . Omdat onze afspraak eerder kort is, bel ik hem later op met de uitnodiging om samen eens een hapje te eten. Gelukkig stemt hij toe zodat we een dag later op het terras van ‘Le P’tit Bruxelles’ steak-frites zitten te eten met heerlijk koele Simba’s. Het is daarenboven zijn verjaardag, ik vind het een eer om deze met hem te mogen vieren.
Van de week heb ik ook Eric Meert gezien, de Salesiaan die verantwoordelijk is voor een project voor de opvang van straatkinderen. Hij geeft me een update ivm de situatie van het opvangcentrum waar de gouverneur in september de straatkinderen in heeft ondergebracht (zie supra). De situatie is sindsdien eigenlijk niet veel geëvolueerd. Positief is dat zijn project opnieuw een 30-tal kinderen mag opvangen (dat was in september not done). Negatief is dat het project van de gouverneur geen lange termijn oplossing biedt. Aangezien het een bewaakte instelling is waar de kinderen in ondergebracht zijn, wordt dit beschouwd als een gevangenis. En dat is illegaal! Volgens de laatste berichten zou het centrum midden februari zijn deuren moeten sluiten of een ander ‘regime’ installeren. We zullen zien hoe dit evolueert.
Gelukkig is er tussen de vele afspraken en vergaderingen door, ook tijd voor ontspanning. Zo heb ik gisterenavond in de Halle de l’Etoile, een cultureel centrum dat wordt gesteund en uitgebaat wordt door de Franse culturele samenwerking, genoten van een concert van ‘Les Sukisa’, een rumbaband uit Likasi. Drie oude ‘papa’s’ op een rij in het gezelschap van een jonge enthousiasteling die regelmatig het publiek opzweept. Op de binnenplaats, in open lucht genieten van Congolese rumba met –opnieuw- een frisse Simba, heerlijk ontspannend. Het concert moet na 2,5 u noodgedwongen stopgezet worden omdat het begint te regenen. Aangezien ik die avond nog niet heb gegeten, ga ik samen met enkele nieuwe vrienden (ontmoet op het concert) ‘michopo’ eten (stukjes geroosterde geit) eten. De avond sluit af met enkele danspasjes in een piepkleine ‘boîte’ in de buurt van de Belle Vue.
Zaterdag hebben we onze tweede ontmoeting gehad met de Kassapards (zie fotos in dit bericht). Na het programma nog eens toegelicht te hebben, volgt een interculturele training. Nadat de Kassapards hun beeld van België en de Belgen hebben geëxpliciteerd (sleutelwoorden die naar boven komen zijn: ‘klein’, ‘nulle en foot’, individualistisch, maar toch vriendelijk, atomium, bier,...) volgt er een uitwisseling over een aantal gebruiken. Er is vooral veel interesse voor hoe mannen en vrouwen met elkaar omgaan, zeker op het vlak van relaties. Hoe wordt er versierd, hoe wordt er met sexualiteit omgegaan enz. Heeft dit te maken met een algemene nieuwsgierigheid, met het feit dat er in de groep van Congolese studenten veel vrijgezellen/innen zitten, maakt men al plannen om de harten van de ‘bazungu’ te veroveren? We zullen zien welke dynamiek er op gang komt vanaf volgende week.
Hier zit ik dan. Met mijn neus in mijn boeken, mijn rug gekromd over mijn bureau, een bijna gevoelloos achterwerk van het vele zitten en mijn handen in het haar. Kan me moeilijk inbeelden dat ik binnen twee weken, met diezelfde neus, de Congolese realiteit zal opsnuiven.
Niet dat ik er niet naar uitkijk. Integendeel, ik heb hetzelfde gevoel als toen ik vijf jaar oud was en ik wist dat Sinterklaas binnen twee weken kwam. Een heel aangenaam, maar tegelijkertijd angstaanjagend gevoel. Dat doffe bonzen van je hart dat je verwittigd dat het tijd wordt om zenuwachtig te worden. "Ben ik wel braaf genoeg geweest? Nog snel een mooie brief schrijven voor Sint en een tekening maken voor Piet. Vergeet het paard niet!" Datzelfde ongeduldige verlangen naar de Grote Dag van Het Vertrek begint nu, traag maar zeker, door te sijpelen in mijn gemoed.
Mijn hart bonst steeds sneller en sneller. Dat van jouw?
Na omzwervingen in Tanzania en Zambia (zie http://darlubum.blogspot.com), ben ik op 12 januari in Lubumbashi toegekomen. Ik heb me ondertussen gerieflijk geïnstalleerd in Hotel Belle Vue, mijn uitvalsbasis voor de komende weken. Lubumbashi is op het eerste zicht niet veranderd sinds mijn laatste verblijf in september. Ik had verwacht dat met het stijgen van de koperprijs en het hernemen van de mijnactiviteiten ik, voor de Lushois in de straat, positieve evoluties zou kunnen zien, maar daarvoor is het waarschijnlijk nog wat te vroeg.
In de tussentijd is misschien eerder het tegenovergestelde het geval: de Franc Congolais blijft in waarde dalen. Kreeg ik voor 1 $ in januari 2009 nog 650 FC, dan stond de wisselkoers in september 2009 al op 1$ voor 800 FC en nu op 1$ voor 900 FC. Ik heb de indruk dat de prijzen van de basisgoederen gelukkig niet echt gestegen zijn, dus dat tempert de negatieve gevolgen van de devaluatie.
Bon, ik moet zeggen dat ik de voorbije dagen vooral gependeld heb tussen het hotel en de ‘Building’ (het administratieve hart van de UNILU), waar het bureau van het CEDEMOL gevestigd is. Dat geeft natuurlijk maar een gedeeltelijk beeld van de realiteit. De komende 2 weken zal ik veel contacten hebben met vertegenwoordigers van NGO’s (lokale en internationale). Zij kennen het terrein natuurlijk veel beter, ik zal me door hen graag laten informeren.
Le 'Building' Administratif, mijn uitvalsbasis aan de UNILU.
Wat wel opvalt, is de afwezigheid van de straatkinderen. In september, enkele dagen voor ik vorige keer in Lubumbashi was, heeft de gouverneur alle ‘chègues’ van de straat laten plukken om hen onder te brengen in een opvangcentrum buiten de stad. De reacties op die maatregel waren zeer uiteenlopend: de ene vond het een goede zaak dat het centrum verlost was van dit fenomeen, de andere vond de aanpak maar op niets trekken. De Salesianen, die in en rond Lubumbashi zeer aanwezig zijn, hebben een traditie in het opvangen, omkaderen en herintegreren van (ex)-straatkinderen. Zij hadden een aanpak ontwikkeld die wérkt, ttz een duurzaam effect had en zagen deze met de maatregel van de gouverneur helemaal teniet gedaan. Samen met hen had ik verwacht dat de straatkinderen snel terug in het straatbeeld aanwezig zouden zijn. Hetzij zij die niet in het opvangcentrum kunnen aarden, hetzij ‘nieuwe inwijkelingen’. Het zou immers niet de eerste keer zijn dat een goedbedoelde (?) maatregel zoals die van de gouverneur zorgt voor een heus aanzuigeffect. Enfin, tis een zeer complexe materie dus ik ben zeer voorzichtig in het stelling nemen. Komende woensdag heb ik een afspraak met de verantwoordelijke van het opvangproject van de straatkinderen van de Salesianen. Daar zal ik zonder twijfel veel wijzer van worden.
Ook opvallend is de overvloed aan regen. In vergelijking met januari-februari 2009 regent het veel meer en harder dit jaar. Alles gaat dan wat moeizamer: het transport is trager, GSM-netwerken functioneren minder goed, er zijn meer elektriciteitsstoringen en te voet moet je uitkijken voor modderige glijpartijen. Voordeel is dat de regen welkome afkoeling brengt.
Deze eerste dagen stonden vooral in het teken van enerzijds het plannen van de komende weken met Dhanis en Kawele, de plaatstelijke ‘encadreurs’ en van het terug opwarmen van mijn contacten hier in Lubumbashi.
Dhanis et Kawele, de plaatstelijke 'encadreurs'
Daarnaast heb ik gisteren de eerste ‘vergadering’ gehad met de 12 studenten van de UNILU die Dhanis en Kawele geselecteerd hebben voor het project. Het was een informele wederzijdse kennismaking met studenten waarvan ik tot dan toe enkel nog maar namen en een groepsfoto had gezien. Dankzij onder andere een goede selectie en de nodige voorbereidingsmomenten, georganiseerd door Dhanis en Kawele, is het een toffe, dynamische groep. Het is duidelijk dat het voorbereidingstraject zijn vruchten afwerpt. Na de wederzijdse voorstelling en briefing over het vervolg van het project, hebben we samen genoten van een Congolese maaltijd en de bijhorende Simba’s. De aanwezige muziek werkte duidelijk op het gemoed van de ‘Kassapards’, we stonden dan ook al snel met de heupen te wiegen. Geen slechte start als je het mij vraagt...
@ Jambo-deelnemers: jullie UCOS-postkaartjes zijn goed toegekomen en enthousiast onthaald door de Kassapards!
